ZESPÓŁ NADPOBUDLIWOŚCI PSYCHORUCHOWEJ Zaburzenia hiperkinetyczne – ADHD

 

ZESPÓŁ NADPOBUDLIWOŚCI PSYCHORUCHOWEJ

Zaburzenia hiperkinetyczne – ADHD

  • Zaburzenia uwagi
  • Nadruchliwość
  • Impulsywność
  • Nie później niż w wieku 7 lat
  • Objawy w więcej niż jednej sytuacji
  • Istotne kliniczne cierpienie lub upośledzenie funkcjonowania
  • Nie spełnia kryteriów innych zaburzeń

 

Brak uwagi

  • Niezwracanie bliższej uwagi na szczegóły lub beztroskie błędy w pracy szkolnej, pracy lub w innych czynnościach
  • Niepowodzenia w utrzymaniu uwagi na zadaniach lub czynnościach
  • Wydaje się nie słyszeć, co zostało powiedziane
  • Niepowodzenia w postępowaniu według instrukcji albo w kończeniu pracy szkolnej, pomocy w domu lub obowiązków w miejscu pracy
  • Upośledzona umiejętność organizowania zadań i aktywności
  • Unikanie lub silna niechęć do zadań wymagających trwałego wysiłku umysłowego
  • Gubienie rzeczy niezbędnych do niektórych zadań lub czynności
  • Łatwa odwracalność uwagi przez zewnętrzne bodźce
  • Zapominanie w toku codziennej aktywności

 

Nadmierna aktywność

  • Niespokojne poruszanie rękoma lub stopami, albo wiercenie się na krześle
  • Opuszczanie siedzenia w klasie lub w innych sytuacjach, w których oczekiwane jest utrzymanie pozycji siedzącej
  • Nadmierne rozbieganie w sytuacjach, w których jest to niewłaściwe
  • Przesadna hałaśliwość w zabawie lub trudność zachowania spokoju w czasie wypoczynku
  • Utrwalony wzorzec nadmiernej aktywności ruchowej, praktycznie nie modyfikowany przez społeczny kontekst i oczekiwania

Impulsywność:

  • Udziela odpowiedzi, zanim pytanie jest dokończone
  • Nie umie czekać w kolejce lub doczekać się swej rundy w grach lub innych sytuacjach grupowych
  • Przerywa lub przeszkadza innym (np. wtrąca się do rozmów lub gier innych osób)
  • Wypowiada się nadmiernie bez uwzględniania ograniczeń społecznych

 

Epidemiologia ADHD

  • Szczyt rozpowszechnienia pomiędzy 6 a 9 rokiem życia
  • Objawy utrzymują się u ok. 70% w okresie dorastania i u 30-50% w dorosłości
  • Rozpowszechnienie, w zależności od metody rozpoznawania i użytych kryteriów, wynosi pomiędzy 0,1% a 8,8%, zwykle szacuje się pomiędzy 3 a 5%
  • Stosunek dziewczęta : chłopcy – w grupach klinicznych 1:10, w populacyjnych 1:2,5

W rodzinach dzieci z ADHD

  • Częściej występuje zespół nadpobudliwości
  • Inne zaburzenia będące wynikiem zaburzonej kontroli: zachowania antysocjacyjne, konflikty z prawem, uzależnienie od alkoholu oraz leków
  • Specyficzne trudności szkolne
  • Zaburzenia somatyzacyjne oraz zaburzenia nastroju (przede wszystkim depresja), zaburzenia lękowe

 

Etiologia ADHD

  • Minimal Brain Dysfunction (MBD) – okołoporodowy uraz – niedotlenienie
  • Teoria zaburzeń kontroli Russela Barkleya
  • Neurobiologiczne uwarunkowanie zmian spowodowane jest przeżytą w dzieciństwie trumą – Perry
  • Teoria Siegela uwzględnia wpływ na rozwój mózgu interakcji społecznych

 

Deficyty poznawcze u dzieci z ADHD

  • Zaburzenia procesów uwagi
  • Zaburzenia procesów planowania i kontroli
  • Zaburzenia pamięci
  • Zaburzenia funkcji językowych
  • Niezgrabność ruchowa
  • Zaburzenia percepcji czasu
  • Specyficzne zaburzenia umiejętności szkolnych

 

Uwaga – przetwarzanie informacji

Ze świata zewnętrznego

  • Wyłanianie bodźców ważnych
  • Rejestrowanie zmian otoczenia
  • Odrzucanie informacji przeszkadzających
  • Jednoczesne przetwarzanie bodźców

Ze świata wewnętrznego:

  • Kontynuowanie działania po zniknięciu bodźca
  • Wygaszanie zbędnych skojarzeń
  • Porządkowanie informacji
  • Wykorzystywanie kilku informacji jednocześnie

 

Ruchliwość:

Zewnętrzna

  • Ciągły ruch

Wewnętrzna

  • Przełączanie się z aktywności w aktywność

 

Kontrola impulsów

Kontrola reakcji

  • Hamowanie działania
  • Odroczenie reakcji
  • Możliwość różnych reakcji

Procesy poznawcze

  • Uruchamianie schematu
  • Przewidywanie konsekwencji
  • Odroczenie nagrody
  • Mózg dziecka nadpobudliwego rozwija się i dojrzewa w specyficzny sposób, uwarunkowany konstytucjonalnie – to odmienny program rozwoju mózgu
  • Na pełny obraz zespołu mają wpływ czynniki genetyczne i warunki zewnętrzne
  • „czynniki genetyczne mogą odgrywać kluczową rolę jako podłoże podatności i  predyspozycji do wystąpienia zaburzenia, czynniki środowiskowe ogrywają zasadniczą rolę w ostatecznym wyrażeniu się symptomu” (Brodski, Lamboroso, 1998)

 

 

 

Diagnoza

  • ustrukturyzowany wywiad diagnostyczny
  • zbadanie, czy objawy nadruchliwości, impulsywności lub zaburzeń koncentracji uwagi wpływają na funkcjonowanie dziecka
  • dokładny wywiad dotyczący dotychczasowych konsultacji i leczenia
  • dokładny wywiad rozwojowy
  • dokładny wywiad w kierunku innych chorób mających w swoim obrazie nadpobudliwość lub zaburzenia koncentracji uwagi

 

Diagnoza różnicowa

  • nadczynność tarczycy
  • zatrucie ołowiem
  • przerost trzeciego migdałka
  • choroby genetyczne i metaboliczne, płodowy zespół alkoholowy
  • padaczka
  • następstwa urazów głowy i stanów zapalnych OUN
  • zaburzenia lękowe
  • zespół maltretowanego dziecka
  • upośledzenie umysłowe
  • całościowe zaburzenia rozwojowe (np. zespół Aspergera)
  • nadużywanie substancji psychoaktywnych
  • zaburzenia nastroju
  • zaburzenia psychotyczne
  • w leczeniu zespołu nadpobudliwości nie wskazane jest ograniczanie się do samej farmakoterapii, ponieważ leki nie są w stanie zmienić wszystkich aspektów funkcjonowanie dziecka z ADHD
  • Leczenie zespołu hipekinetycznego jest leczeniem multimodalnym, zwykle wieloletnim i czynnie angażującym lekarza, rodzinę i szkołę pacjenta
  • Długotrwała, bezpieczna i skuteczna farmakoterapia jest metodą o udowodnionej istotnej skuteczności w leczeniu ADHD i powinna być stosowana u dzieci, u których sama modyfikacja metod wychowawczych oraz inne metody terapii nie dają wystarczającego efektu lub z jakiegoś powodu nie mogą być zastosowane.

 

Leczenie

Psychoterapia

  • W wypadku zaburzeń funkcji zaburzeń systemu rodzinnego – terapia rodzinna
  • W wypadku wskazań – terapia indywidualna, długoterminowa dziecka nastawiona na poprawę jego samooceny i/lub lepsze zrozumienie norm społecznych
  • Leczenie współistniejących zaburzeń, np. tików lub specyficznych trudności szkolnych według przyjętych standardów

Monitorowanie skuteczności i bezpieczeństwa

  • Wszystkie zaplanowane sposoby pracy w domu czy w szkole – np. przestrzeganie reguł domowych – wymagają zbierania informacji zwrotnej, komentarza na temat ich skuteczności i sposobu przeprowadzenia
  • Ocena subiektywnej poprawy (lub jej braku) oparta winna być na osobnej ocenie rodziców, pacjenta, ewentualnie nauczyciela
  • Z uwag na zależność skuteczności leczenia od dawki leku – monitorowanie na każdej wizycie dokładności przestrzegania zaleceń lekarskich

Dodaj komentarz