ANOREXIA NERVOSA – Jadłowstręt psychiczny

 

• Występuje głównie u dziewcząt w wieku dojrzewania
• Charakteryzuje się zachowaniami, które mają na celu obniżenie masy ciała, co doprowadza do skrajnego wyniszczenia
• Częstość występowania u kobiet określa się na 2-4%
• Stosunek zachorowań K/M = 10/1 lub dziewcząt do chłopców = 20/1

 

Kryteria rozpoznawania wg IDC – 10

• Spadek wagi lub, u dzieci, brak przyrostu wagi prowadzący do masy ciała co najmniej 15% poniżej prawidłowej lub oczekiwanej stosownie do wieku i wzrostu
• Spadek wagi jest narzucony samemu sobie przez unikanie „tuczącego pożywienia”
• Samoocenianie siebie jako osoby otyłej oraz zaburzający strach przed przytyciem, co prowadzi do narzucenia samemu sobie niskiego progu masy ciała
• Obejmujące wiele układów zaburzenia endokrynne

 

Postacie jadłowstrętu psychicznego

• Typ restrykcyjny: redukcja masy ciała następuje wyłącznie w wyniku stosowania coraz bardziej nasilonej diety
• Typ bulimiczno – przeczyszczający; oprócz stosowania diety, chorzy wymiotują, stosują środki przeczyszczając, miewają napady objadania się

 

Etiopatogeneza jadłowstrętu psychicznego

• Czynniki predysponujące – osobnicze

1. a)     Czynniki genetyczne (w badaniach bliźniąt dziedziczność oceniania na 50-90%, w przypadku jadłowstrętu psychicznego i 35-50% w przypadku żarłoczności psychicznej)
2. b)     Podatność konstytucjonalna i fizyczna (skłonność do otyłości, wysoki wzrost, skłonność do wczesnego pokwitania)
3. c)     Czynniki psychologiczne:

Cechy osobowości: perfekcjonizm, uległość, trudności separacyjne, niska    samoocena

Deficyty w sferze emocjonalnej: rozpoznawanie, nazywanie, okazywanie uczuć

Deficyty w sferze poznawczej: poczucie nieefektywności, braku kontroli, „wyuczona bezradność”

Częste występowanie epizodów depresji i zaburzeń lękowych

• Czynniki wywołujące

1. a)     Czynniki stresowe (dojrzewanie, zmiana szkoły, miejsca zamieszkania, dramatyczne wydarzenia losowe, zmiana sytuacji rodzinnej, urazowe doświadczenia seksualne, nieudane małżeństwo, urodzenie dziecka i in.)

• Czynniki podtrzymujące

1. a)     Czynniki podtrzymujące indywidualne

Psychologiczne: regres dojrzewania, potrzeba poczucia autonomii i kontroli, podwyższenia samooceny

1. b)     czynniki podtrzymujące biologiczne: zaburzenia neuroprzekaźnictwa w OUN, zaburzenia mechanizmu sytości i głodu, zaburzenia produkcji leptyny,  zaburzenia perystaltyki jelit i opróżniania żołądka.
2. c)     Czynniki podtrzymujące rodzinne (koncepcja Minuchina)

Istnieje pewien sposób organizacji rodziny, który ma związek z pojawieniem się i podtrzymywaniem objawu chorobowego

 

Charakterystyka rodziny psychosomatycznej:

• Uwikłanie: zatarcie granic poszczególnych członków rodziny, nieadekwatnie wykształcone funkcje podsystemów, informacje przekazywane przez osobę trzecią
• Nadopiekuńczość rodziców opóźniająca rozwój autonomii dziecka, ale też odpowiedzialność chorego dziecka za rodzinę
• Sztywność: trudność w adaptacji do zmian
• Trudność w rozwiązywaniu konfliktów: unikanie konfrontacji, zwykle jeden z rodziców unika konfliktów, zaprzeczanie istnieniu problemów, zainteresowanie  w utrzymaniu harmonii i zgody
• Włączanie dziecka w konflikt rodziców: koalicja, zastępcze opiekowanie się lub kontrolowanie.

 

Przebieg choroby:

• Jadłowstręt psychiczny może występować jako jeden rzut choroby, może przebiegać przewlekle z okresami remisji i nawrotami

 

• W piśmiennictwie podkreśla się obecnie tendencje do leczenia chorych na jadłowstręt psychiczny w warunkach ambulatoryjnych. Przy wzrastającej liczbie terapeutów bez wykształcenia medycznego, każdy zajmujący się leczeniem powinien wiedzieć o potencjalnych zagrożeniach, które mogą wystąpić w przebiegu jadłowstrętu psychicznego.

 

• Chore na jadłowstręt psychiczny nie zgłaszają dolegliwości somatycznych związanych z zaburzeniami metabolicznymi i komplikacjami narządowymi, bądź też im zaprzeczają. Są długo aktywne, utrzymują sprawność fizyczną, co może uśpić czujność terapeutów.

 

• Bardzo nasilone zaburzenia metaboliczne i patofizjologiczne występują u pacjentów, którzy znacznie obniżyli swoją masę ciała w krótkim okresie. U pacjentów z długotrwałą chorobą (1-1,5 roku) i pacjentów z chorobą przewlekła obserwowano    w okresie zaostrzenia objawy zagrożenia dla życia w wyniku skrajnego ograniczenia przyjmowania pokarmów i płynów trwającego od 1 do 3 miesięcy poprzedzających hospitalizację. U pacjentów tych dochodziło do dalszego drastycznego obniżenia masy ciała i do dekompensacji stanu ogólnego, a także wskaźników laboratoryjnych.

 

Objawy:

• Objawy wyniszczenia charakterystyczne dla osób samogłodzących się niezależnie od tego, czym jest ono spowodowane
• Stałe rozmyślanie i sny o jedzeniu
• Bardzo powolne jedzenie
• Po jedzeniu odczuwanie głodu, a nawet napady żarłoczności (u niektórych osób)
• Brak zdecydowania
• Zaburzenia koncentracji, drażliwość, lęk, labilność uczuć, zaburzenia sny
• Wycofanie się z kontaktów społecznych
• Zawężenie zainteresowań
• Obniżenie libido
• Opóźnione opróżnianie żołądka

 

Zaburzenia przewodu pokarmowego

• U chorych wymiotujących może dochodzić do:

1. a)     Zapalenia błony śluzowej przełyku
2. b)     Zapalenia trzustki
3. c)     Bezbolesnego obustronnego obrzęku ślinianek przyusznych
4. d)     Próchnicy i ubytku szkliwa
5. e)     Uporczywych zaparć

 

Zaburzenia mięśniowo – szkieletowe

• Kurcze mięśniowe, osłabienie mięśni
• Złamania urazowe kości